Wołek Zbożowy

Wołek zbożowy (Sitophilus granarius, Sitophila granaria, Calandra granaria) to owad z rzędu chrząszczy, należący do rodziny ryjkowcowatych. Jest jednym z najgroźniejszych szkodników magazynowych, żerującym na ziarnach zbóż i mogącym powodować znaczne uszkodzenia przechowywanych zapasów.

Charakterystyka Wołka Zbożowego

Wołek zbożowy to gatunek synantropijny, występujący wyłącznie w magazynach, gdzie żeruje na ziarnach zbóż. Nie spotyka się go w naturze, a jego rozprzestrzenianie jest uzależnione od transportu zbóż przez ludzi, ponieważ wołek nie posiada zdolności lotu.

Morfologia

Wołek zbożowy osiąga długość od 2 do 5 mm, w zależności od warunków przechowywania. Wielkość owada zależy od temperatury, wilgotności oraz rodzaju ziarna, w którym rozwija się larwa – w mniejszych ziarnach jak proso lub sorgo są mniejsze, a w większych, jak kukurydza, są większe. Ciało wołka jest wydłużone, walcowate i ciemnobrązowe, z punktowanymi pokrywami i chitynowym pancerzem, który nadaje mu wytrzymałość na zgniatanie. Brak skrzydeł błoniastych uniemożliwia mu lot. Głowa jest wyciągnięta w długi ryjek z dobrze rozwiniętym aparatem gębowym i parą czułków.

Biologia

Cykl życiowy wołka zbożowego zależy od warunków przechowalniczych, w których może żyć od kilku miesięcy do roku. Optymalne warunki to temperatura około 26°C i wilgotność 85–90%. Samice składają od 150 do 200 jaj, umieszczając je pojedynczo w ziarnach zbóż, w których larwy się rozwijają. Cykl rozwojowy trwa około 40 dni w sprzyjających warunkach, a w ciągu roku mogą pojawić się dwa lub trzy pokolenia.

Zachowanie

Wołki zbożowe wykazują interesujące zachowania obronne – w obliczu zagrożenia przyciągają odnóża do ciała i udają martwe. Samice potrafią rozpoznać, czy w danym ziarnie już znajduje się jajo innego osobnika, unikając składania jaj w tym samym miejscu. Jedna para wołków zbożowych może wydać do 6 tysięcy potomstwa rocznie.

Szkodliwość

Chrząszcze uszkadzają ziarno, wygryzając w nim otwory, co prowadzi do skażeń grzybowych lub bakteryjnych. Uszkodzone ziarna tracą około 15% masy i nie nadają się do spożycia. Wołek zbożowy żeruje również w mące, kaszach i suszu owocowym. Larwy rozwijają się wewnątrz ziarna, powodując jego całkowite zniszczenie. Straty spowodowane przez wołka zbożowego mogą sięgać od 5 do 10% w naszym klimacie.

Zapobieganie

Zapobieganie inwazji wołka zbożowego polega na utrzymywaniu odpowiednich warunków sanitarnych oraz regularnych inspekcjach przechowywanego ziarna. Ziarna powinny być przechowywane w szczelnych, najlepiej metalowych pojemnikach. Należy również kontrolować temperaturę przechowywania i przechowywać ziarna w małych ilościach, aby ograniczyć ryzyko infestacji.

Zwalczanie

W przypadku wykrycia wołka zbożowego zaleca się przeprowadzenie profesjonalnej dezynsekcji oraz zastosowanie metod fizycznych, takich jak obniżenie temperatury przechowywania. Jednym z najskuteczniejszych sposobów zwalczania wołka zbożowego jest gazowanie zboża, co skutecznie eliminuje zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki. Jeśli infestacja jest poważna, ziarno może być zutylizowane, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się szkodnika.

Wołek zbożowy to poważne zagrożenie dla przechowywanego ziarna. Skuteczne zapobieganie i zwalczanie wymaga systematycznych działań, które minimalizują ryzyko uszkodzeń i strat finansowych.